طبع زرشک سرد است یا گرم؟!

زرشک چیست؟!

قبل از پرداختن به اینکه آیا طبع زرشک سرد است یا گرم، ابتدا می‌خواهیم بدانیم زرشک چیست. به گفته ویکی پدیا زرشک درختچه‌ای است دارای خار که طولی بین 1 تا 5 متر دارد. این درختچه‌ها معمولا در مناطق معتدل و نیمه گرمسیری یافت می‌شوند. از طرفی کشور ما ایران بزرگترین تولید کننده زرشک است. در داخل ایران هم استان خراسان جنوبی، 95 درصد از تولید کل جهان را دارا است.

زرشک چه زمانی به عمل می‌آید؟!

گیاه زرشک در اخر فصل بهار و اول فصل تابستان شکوفه می‌دهد. خوشه زرشک اول کار زرد رنگ است و در زمان رسیدن به رنگ قرمز در می‌آید. سپس کم کم خوشه‌های زرشک رنگ شرابی به خود می‌گیرند. فصل رسیدن خوشه‌های زرشک و تغییر رنگ آن‌ها از زرد به قرمز نیز فصل پاییز است.

طبع یا مزاج زرشک چیست؟!

زرشک یکی از رایج‌ترین مواد غذایی است که در سفره‌های افراد دیده می‌شود. بنابراین بهتر است ابتدا قبل از مصرف بدانیم طبع زرشک چیست تا بتوانیم بطور صحیح این گیاه را مصرف کنیم و از زرشک و خواص آن که در مطلبی دیگر به آن پرداختیم بهترین استفاده را ببریم.

برای طبع زرشک در طب سنتی گفته شده است که مزاج زرشک سرد و خشک است. در طب سنتی درجه بندی برای مزاج سرد و خشک وجود دارد که 4 درجه است. هرچه درجه بالاتر باشد سردی و خشکی هم بالاتر می‌رود. گیاه زرشک در این بین دارای درجه 3 است. که می‌توان گفت از متوسط خشکی بالاتر است.

با توجه به دسته بندی مزاج‌ها در ادامه توصیه‌هایی را برای انواع آن بازگو می‌کنیم.

• گرم و تر (دموی) : کسانی که طبع گرم دارند استفاده از زرشک برایشان بسیار مفید است. و با مصرف زرشک خون این افراد تصفیه می‌شود.
• سرد و خشک (سوداوی) : کسانی که طبع سرد دارند استفاده از زرشک به آن‌ها توصیه نمی‌شود و بهتر است کمتر از این گیاه استفاده کنند.
• گرم و خشک (صفراوی) : کسانی که دارای این مزاج هستند دوست دارند بیشتر از زرشک استفاده کنند. اما باید ابتدا سردی زرشک را معتدل کنند.
• بلغمی : به کسانی که دارای این طبع هستند مصرف زرشک اصلا توصیه نمی‌شود. اگر هم قصد استفاده از زرشک را دارند باید حتما با مصلح آن مصرف کنند. ما در ادامه به بررسی مصلح‌های زرشک نیز خواهیم پرداخت.

کاربرد طبع سرد زرشک چیست؟!

با توجه به طب سنتی و سرد بودن مزاج زرشک، این گیاه دارای مقدار زیادی منگنز، روی و مس است. از خاصیت‌های این گیاه می‌توان به رقیق کردن خون اشاره کرد. بنابراین اگر می‌خواهید از این گیاه استفاده کنید بهتر است آن را با داروهای رقیق کننده خون مصرف نکنید. از طرفی به دلیل سردی زرشک، مصرف این گیاه می‌تواند باعث کاهش حرارت بدن و اعضای آن مانند کبد و معده نیز شود.

همچنین سال هاست که در طب سنتی از زرشک برای درمان بیماری‌هایی مثل بیماری‌های گوارشی، عفونتی و مشکلات پوستی استفاده می‌شود. این گیاه به دلیل داشتن انواع ویتامین‌ها از جمله ویتامین سی، به ایمنی بدن نیز کمک می‌کند. همچنین با محافظت از آسیب‌های سلولی از مبتلا شدن به بیماری‌هایی مثل سرطان و بیماری‌های قلبی نیز جلوگیری می‌کند.

چگونه سردی زرشک را کاهش دهیم؟!

تا اینجا متوجه شدیم که طبع زرشک سرد است. در ادامه می‌خواهیم بررسی کنیم که چگونه می‌شود سردی زرشک را کم کرد. برای کاهش سردی زرشک می‌توانیم آن را داخل آب ریخته و همراه با کمی نبات یا عسل بصورت آرام و ملایم بجوشانیم. بعد از پخته و نرم شدن آن می‌توان از آب آن به عنوان شربت زرشک و از خود زرشک‌ها به عنوان مربای زرشک استفاده کرد.

مصلح‌های زرشک چیست؟!

به دلیل طبع سرد و خشک زرشک بهتر است این گیاه با مصلح‌های آن استفاده شود. بعضی از مصلح‌های زرشک در زیر آورده شده‌اند.

• دارچین
• زنجبیل
• عسل
• میخک
• پسته
• شکر سرخ
• سنبل‌الطیب

البته بطور کلی بیشتر شیرین کننده‌های طبیعی و خلال‌ها و مغزها همگی می‌توانند مصلحی برای زرشک باشند. به همین دلیل هم هست که در غذاهای ایرانی درکنار زرشک از مغزها استفاده می‌شود تا طبع زرشک به تعادل برسد.

مصرف زرشک برای چه کسانی مناسب نیست؟!

برای پاسخ دادن به این سوال که مصرف زرشک برای چه کسانی مناسب نیست باید به مزاج افراد نگاه کنیم. بنابراین استفاده از زرشک به دلیل طبع سرد و خشک آن به افراد دارای مزاج بلغمی و سوداوی توصیه نمی‌شود. از طرفی هم گفته شده است که مصرف زرشک برای زنان باردار و کسانی که به فرزندان خود شیر می‌دهند نیز توصیه نمی‌شود.

سخن آخر

با توجه به اینکه زرشک جزو مواد غذایی هست که به مقدار زیاد از آن استفاده می‌شود لازم است که طبع و مزاج آن را بدانیم. ما متوجه شدیم که در طب سنتی زرشک دارای طبع سرد و خشک است. بنابراین بهتر است افراد با مزاج گرم، زرشک را با مصلح‌های آن استفاده کنند. مصلح‌های زرشک را نیز در این مطلب بیان کردیم. اما بطور خلاصه هر ماده‌ای که دارای طبعی مخالف طبع زرشک است را می‌توانیم به عنوان مصلح استفاده کنیم.